“Katrok”
Vs “Gaul”
Menapa
panjenengan tiyang Jawi? Lan kagolong mahasiswa kados dene kula? Kula badhe
nyuwun pirsa dhumateng panjenengan. Menapa panjenengan ngginakaken basa Jawi
wonten ing padintenan? Menapa para tiyang wonten ing sakiwa tengene panjenengan
ugi ngginakake basa Jawi wonten ing padintenan? Lan setunggal malih, menapa tiyang sepuh ipun
panjenengan mulang utawa ngulinakaken basa padintenan panjenengan ngginakake
basa Jawi? Menapa malah basa padintenan ingkang dipunginakaken panjenengan lan
tiyang-tiyang wonten ing sakiwa tengene panjenengan nginakake basa Indonesia
menapa malah basa Manca? Sami kemawon kaliyan tiyang sepuh ing jaman sakmenika
menapa taksih ngulinakake utawa mulangake basa padintenan menika basa Jawi?
Kula kinten boten. Wonten nanging namung sakedik,lan cacahe kalah kaliyan
ingkang ngginakaken basa Indonesia utawi basa Manca.
Leres
nggih? Lan panjenengan kula kinten ugi sampun boten rumaos ngginakaken basa
Jawi wonten ing padintenan. Langkung remen ngginakaken basa Indonesia utawi
basa Manca ingkang langkung rumaos “Gaul”, tinimbang ngginakaken basa Jawi
ingkang dipunanggep sampun boten trep kaliyang jaman sakmenika utawi tiyang
sakmenika asring nyebat basa menika “ndesa” utawi “katrok.” Leres? Panjenengan
mboten prelu rumaos boten sekeca, nampi pitakenan-pitakenan menika. Kadospundi?
Amargi kula minangka mahasiswa ugi rumaos gagal,
boten saged ngginakeken basa Jawi ingkang sae lan trep kaliyan undha usuking
basa wonten ing padintenan. Tiyang sepuh kula uga sami, boten saged ngulinakake
lan mulang kula ngginakaken basa Jawi ingkang leres lan trep kaliyan undha
usuking basa Jawi menika. Wonten ing sak kiwa tengenipun kula inggih mekaten,
tiyang menika rumaos gengsi menawi
ngginakaken basa Jawi menika.
Kahanan
kados mekaten menapa badhe kalajengaken? Menawi inggih, kados pundi
nasibipun basa Jawi menika? Menapa saged
lestantun lan sakmangke putra putri kula lan panjenengan utawi generasi
saklajengipun saged micara basa Jawi kanthi sae lan trep kaliyan undha usuking
basa lan boten rumaos lingsem ngginakake basa menika? Menawi kula lan
panjenengan gengsi ngginakaken basa
menika amargi katingal “katrok,” sinten malih ingkang badhe nglestantunaken
basa Jawi menika satemah boten katilep dening wolak-waliking jaman? Katlindes
dening basa Indonesia lan basa Manca ingkang katingal langkung sae utawi
“Gaul.” Saged dipuntingali menawi wonten ing
jaman sakmenika boten tiyang sepuh boten tiyang nem kathah ingkang boten
saged micara basa Jawi ingkang trep kaliyan undha usuking basa menika. Basa
ingkang asring dipunginakaken wonten ing padintenan inggih menika basa Jawi
ngoko utawi basa Indonesia lan basa Manca. Boten usah tebih-tebih wonten ing
Jawi kemawon, mliginipun wonten ing Yogyakarta lan daerah Jawa Tengah ingkang
raket lan kethel kaliyan basa menika, nanging kahtah ingkang boten saged basa
Jawi kanthi sae. Kulo asring rumaos lingsem kaliyang tiyang saking Manca
ingkang purun nyinau basa Jawi lan saged ngginakaken basa Jawi kanthi undha
usuking basa ingkang trep ugi sae. Tiyang Jawi menika malah rumaos lingsem lan
boten purun ngginakake basa Jawi amargi boten purun dipunsebat tiyang “katrok.”
Panganggepe basa Indonesia lan basa Manca
menika langkung “gaul.” Lare-lare jaman sakmenika ugi kathah ingkang
boten saged basa. Raos lingsem taksih ageng wonten ing diri tiyang Jawi. Para
tiyang sepuh uga mboten ngginakaken basa Jawi menika kangge basa Ibu utawi basa
padintenan wonten ing griyo. Kahanan menika boten saged dipunpenggalihaken
dhumateng pemerentah kemawon amargi basa Jawi menika boten dipunwulangaken
wonten ing tingkat SMA. Menawi wonten SD lan SMP ugi dereng trep kurikulumipun.
Lunturing basa menika boten tanggeljawabipun pemerentah kemawon nanging ingkang
langkung wigatos tiyang sepuhipun ingkang kedah ngulinakaken lan mulang basa
Jawi menika wonten ing padintenan kanthi ngicalaken raos lingsem lan “katrok”
dhumateng lare-larenipun. Malah kedah
nuwuhaken raos bingah,gadhah lan bangga marang basa Jawi.
Perkawis ingkang dipunadhepi wonten ing jaman
sakmenika inggih menika raos lingsem lan boten pede ngginakaken basa Jawi menika ingkang sampun kabanjur katingal “katrok.”
Kirang tanggepipun tiyang sepuh kangge ngulinakake basa Jawi menika dhumateng
putra-putrinipun amargi gadhah raos gengsi.
Basa Indonesia lan basa Manca langkung
katingal “gaul.” Menawi mekaten langkung-langkung basa Jawi mesthi bakal kagusur kaliyan basa “gaul”
utawi basa Indonesia lan basa Manca wau. Basa Jawi bakal ical lan namung kantun
crita lan namung dados guneman. Kahanan kados mekaten mboten namung dipunadhepi
dening basa Jawi. Nanging ugi basa-basa daerah sanesipun ing Indonesia ugi
mekaten. Kula nelangsa ngenginggi kahanan kuwi. Basa daerah menika bakal ical
lan bangsa Indonesia sakmangke boten gadhah identitas
bangsa malih wonten ing sangajenge negara manca. Basa Jawi menika nalika
sakmangke sampun boten wonten tiyang ingkang purun ngginakaken lan ugi
nglestantunaken basa menika saged dipunaku-aku dening negara sanes. Kaya dene
batik, reog, masakan rendhang lan ugi lagu daerah Sumatra. Menawi sampun sakmenika kahanane,
sakmangke enggal-enggal kathah tiyang ingkang sadar lan boten saged nampi
menawi basa menika utawi kabudayane dipunaku-aku dening nagara sanes. Raos gadhah,
tuwuh nalika ningali prekawis menika.
Miturut
UNESCO, basa wonten ing dunya menika ingkang langkung kathah punah utawi sampun boten wonten
penuturipun inggih menika kathah-kathahipun wonten ing Indonesia. Saking 742
basa daerah ing Indonesia, namung 13 basa ingkang gadhah penutur langkung
saking seyuta. Perkawis menika gadhah teges wonten 729 basa daerah sanesipun
ingkang jumlah penuturipun wonten ing sangandhaping seyuta. Wonten ing antawisipun
729 basa daerah, 169 basa daerah kaancem bakal punah utawi ical amargi jumlahipun penutur kirang saking 500
tiyang. Perkawis menika langkung nggegirisi wonten ing 10 taun menika. Basa
daerah bakalan ical. Babagan menika kedah dipunwigatosaken dening kula lan
panjenengan ugi pamerentah supados basa Jawi menika mboten ical.
Wonten
kathah panyebab ingkang ndadosaken basa daerah kaanggep “katrok” salah
satunggalipun wontenipun basa Indonesia ingkang langkung “gaul.” Basa Indonesia sampun dados saingan ingkang
awrat kangge basa daerah. Wonten kapitadosan basa Indonesia menika “modern” lan
“gaul.” Lan basa daerah mliginipun basa Jawi menika “katrok,” “ndesa” lan kuna.
Kathah tiyang ingkang miyos lan ageng wonten ing kutha boten saged micara
ngginakaken basa Jawi. Tiyang menika lingsem ngginakakeken basa Ibu. Tiyang
sepuh langkung remen ngginakaken basa Indonesia utawi basa Manca kangge komunikasi kaliyang putra-putrinipun
amargi tiyang sepuh menika gadhah pitadosan menawi kedah saged maju, putra-putrinipun kedah saged basa
Indonesia utawi basa Manca, sanes basa Jawi. Ing jaman sakmenika kathah tiyang ingkang
langkung bangga micara basa Indonesia utawi basa Manca. Boten namung ing
kutha-kutha nanging ugi wonten ing dhusun-dhusun. Boten namung golonganipun
tiyang piyayi nanging ugi tiyang biyasa. Wonten ing Sekolah Dasar ugi kathah
guru ingkang mulangaken basa Jawi nangging basa ingkang dipunginakaken kangge
mulang basa Indonesia. Kathah media massa
kados dene koran, radio lan televisi
ingkang nyengkuyung lan ugi ndamel basa Jawi menika sajatosipun inggih
“katrok,” “ndesa,” lan kuna.
Ngenginggi
perkawis menika kita minangka generasi nem kedah saged nyengkuyung supados basa
Jawi menika boten ical kanthi cara paling boten ngginakaken basa Jawi wonten
ing padintenan. Boten namung generasi nem, nanging tiyang sepuh ugi kedah sami
nyengkuyung lan nyinau sesarengan kangge nglestantunaken basa Jawi. Wontenipun
wadhah ingkang saged mulangaken lan ngulinakaken dhumateng masarakat Jawi
kangge ngginakaken basa Jawi. Kadosta lembaga-lembaga sosial ingkang preduli
kaliyan basa Jawi, sanggar-sanggar basa lan seni, lan ugi sanesipun. Nuwuhaken
raos nggadhahi lan boten wonten raos lingsem kangge micara basa Jawi.
Ngicalaken anggepan “katrok,” “ndesa,” lan “kuna” ingkang sampun kabanjur
tumempel wonten ing basa Jawi. Satemah sakmangke boten wonten basa “katrok” lan
basa “gaul.” Basa jawi saged kalestantunaken saking kahanan ingkang saged ndamel
basa Jawi menika ical. Dudutanipun ingakang saged kapetik saking perkawis
menika inggih menika basa Jawi kedah dipunlestanunaken amargi basa menika salah
satunggaling titikan bangsa Indonesia wonten ing sangajengipun negara manca.
Raos lingsem micara basa Jawi kedah dipunicalaken. Satemah boten wonten malih
anggepan “katrok.” Lan basa Indonesia uga basa Manca boten katingal langkung
sae lan “gaul.”
OPINI
Dening WIJI BUDI LESTARI (10205244021)
0 komentar:
Posting Komentar