Basa ngapak utawi bahasa
Banyumasan inggih menika salah setunggaling kelompok basa Jawa ingkang dipunginakaken
wonten ing wilayah Kilen Jawa Tengah. Logatipun menika radi benten menawi
dipunbandingaken kalihan basa Jawa logat sanesipun amargi basa Banyumasan tesih
raket sanget hubunganipun kalihan basa Jawa Kina(Kawi). Basa ngapak termashur kalihan cara anggenipun ngendika
ingkang kas. Dialek utawi logat ngapak asring dipunsebut Bayumasan amargi
dipunginakaken masarakat ingkang netep wonten ing Banyumas.
Golongan basa Jawa sebelah Kilen
menika ingkang asring kasebut basa Banyumasan( Ngapak-Ngapak). Menawi
dipunbandingaken kalihan basa dialek Yogya kalihan Surakarta, dialek banyumas
menika kathah sanget bentenipun. Ingkang ngeterani sanget utawi saged kangge
titian menawi basa menika basa ngapak inggih punika wonten ing bagian akhir
pocapan”a” tetep dipunucapaken “a” sanes “o”. Menawi wonten ing Solo tiyang
gesang dhahar “sego”(nasi), ananging menawi wonten daerah Banyumasan tiyang
gesang dhaharipun “sega”. Kejawi menika ugi wonten tembung-tembung ingkang
ngangge akhiran huruf mati(vokal) ingkang dipun waos wutuh, tuladhanipun tembung enak wonten ing dialek
sesanesipun ngapak dipun waos “ena” , ananging menawi wonten dialek Banyumasan
kedah diunwaos sami kalihan menapa ingkang kaserat, inggih menika dipun waos
“enak” kanthi suara huruf “k” kandel. Kanthi alasan menika basa Banyumasan
dipun kenal dening masarakat kanthi basa Ngapak utawi Ngapak-ngapak.
Sejatosipun ngapak menika
langkung trep menawi dipun sebutaken kangge masarakat kanthi dialek Banyumasan.
Ananging perlu kawigatosan babagan boten sedaya masarakat wonten ing setunggal
kabupaten migunakaken basa ngapak, tuladhanipun Cilacap. Boten sedaya ingkang
kalebet ing kabupaten Cilacap dipun sebut ngapak. Cilacapz Kilen, antawisipun
wonten ing Kecamatan karang pucung, Cimanggu, Wanareja, kalihan Majenang basa
nipun sampun radi “bengkok/jaipongan”.
Ngapak menika boten sami
kalihan lawan kata dialek wetanan(Yogya-Solo) utawi dialek “bandhek”. Diskusi
menika temtunipun saged panjang sanget menawi boten sami narima ing kahanan.
Antawisipun masalah ingkang radi asring dipun rembag inggih menika menawi basa
Jawa asal ipun saking basa Jawa-kuna, kawi: kados ingkang dipunngendikaaken
basa tutur tiyang-tiyang kina. Tiyang ingkang basanipun ngapak gadhah pedoman
wonten ing aksen Ha Na Ca Ra…. Sanes Ho No Co Ro Ko….
Basa ngapak ugi kaancem punah amargi( kadosipun) badhe
dipuntilaraken kalihan masarakatipin. Generasi sakmenika kususipun tiyang enem
kathahipun susah menawi nyerat basa Jawa ngangge aksara latin,
langkung-langkung menawi ngangge huruf Jawi Ha Na Ca Ra ka…. Kejawi mekaten
pihak pamarentah Jateng ugi dereng nyukani dukungan kangge kalestaren basa
Ngapak. Tuladhanipun basa pangantar wonten ing sekolah-sekolah daerah
ngapak(kadosipun) boten dipunwajibaken ngangge basa ngapak, ananging malah
kedah migunakaken basa bandhek.
Ananging kita boten usah masalahake
sedaya menika, kita kedah ngurmati basa kalihan budaya menapa kemawon ingkang
wonten kangge njagi kerukunan.
Kita(warga ngapak) pareng lan kedah bangga kalihan basa ngapak, kenging
menapa? Ngapak, dialek utawi caranipun tiyang guneman khas daerah Kebumen, Banyumas,
Tegal, Brebes, lan daerah kilenan sanesipun sakmenika sampun tambah
dimangertosi lan terkenal wonten Indonesia.
Menawi wonten ing jaman rumiyin, namung
sekedhik tiyang (mliginipun wonten ing daerah njawi ngapak) ingkang ngertos
kalihan ngurmati dhumateng dialek ngapak, ananging wonten ing jaman sekmenika
sampun boten mekaten. Wonten ing salah setunggaling jaman, basa ngapak menika
dipun anggep basa “rendahan” dening tiyang sanes. Sahingga kathah lare ingkang
sami minder guneman ngginakaken basa ngapak, utawi dialek daerahipun piyambak.
Sakmenika sampun boten usah minder-minderan amargi dialek ngapak menika sampun
“diakoni” dening warga Indonesia ingkang cakepanipun jembar sanget. Buktinipun,
sakmenika wonten ing acara-acara tivi nasional sampun kathah sanget ingkang
ngangge dialek ngapak. Tuladhanipun ingkang biasa dipun ucapaken Tukul Arwana,
“balik maning nang leptop!”, tuladha sanesipun inggih menika Kartika wonten ing
acara pesbuker, teras Parto kalihan Nunung wonten ing acara Opera Van Java. Tiyang-tiyang
ingkang tenar ugi kathah ingkang asalipun saking daerah ngapak, kados Yoda Idol
saking Kebumen, Dion Idol saking Purwokerto, Febri Idol saking Tegal, juara
setunggal dumugi tiga wonten ing acara Indonesian Idol 2012 ngaku yen jenenge “Trio
Ngapak”. Ana uga penyanyi pop ingkang tenar inggih menika Vicki Zhou ingkang
asalipun saking Tegal, lsp.
Sakmenika artis-artis ingkang sanes
asli ngapak sami niroaken tiyang nyapak, salah setunggaling tembung ingkang
paling sering ditirokaken inggih menika tembung”inyong/ enyong/inyonge/”. Sesanesipun hal menika ugi sakmenika sampun
kathah ingkang ngangge dialek ngapak wonten ing intenet, upaminipun grup”Berita
Kebumen”, “wallet Muda”lsp.
Kejawi ingkang sampun dipun rembag
wonten bagian nginggil kala wau, ugi pamaos kedah mabgertos babagan
slogan-slogan ngapak, antawisipun “Ora Ngapak Ora Kepenak”, “Bersatu Kita
Kompak, Bertemu Kita Ngapak”, lsp.
Kangge masarakat Banyumas, basa
Banyumasan dipun sebut basa ibu ingkang dipunginakaken kangge sarana komunikasi
padintenan. Babagan menika kados pangadikanipun Koentjaraningrat,” orang Jawa
memilki pandangan yang sudah pasti mengenai kebudayaan Bayumas selain memiliki
bentuk-bentuk organisasi sosial kuna yang khas, juga memiliki logat Banyumas
yang berbeda (Koentjaraningrat,
1994:25).
OPINI
Dening
Budi
Sih Yuliarini( 10205244011)
0 komentar:
Posting Komentar