Ing kraton kuwi gamelan dadi piranti
sing penting kanggo ngiringi upacara-upacara sing wes baku dadi pranatan. Ana
gamelan sekaten kanggo upacara sekaten ing sasi Mulud. Ana gamelan rancak pepak
laras pelog slendrokanggo ngiring gendhing, tari lan wayang. Ana siji maneh
yaiku sing diarani Gamelan Carabalen.
Gamelan carabalen uga tinemu ing
Kraton Yogyakarta, Pura Mangkunagaran lan Pura Pakualaman. Nanging yen ana
Mangkunagaran lan Pakualaman ora nduweni gamelan sekaten amarga gamelan iki
mung dadi kagungan Dalem karaton Surakarta apadene Ngayogjakarta.
Wujud cakrike gamelan iki ora beda
kaya liyane. Mung bae yen liyane bisa saka tembaga utawa perunggu nanging
Gamelan Carabalen saka wesi ules ireng lan garapane rada kasar. Dene rancakane
dumadi saka gambyongan, kenong, kendhang wadon, klenangan lan gong. Larase
kanggo laras pelog. Kendhang wadon kuwi meh sairib kaya kendhang Bali lan unine
monoton.
Nganti saiki Gamelan Carabalen isih
tetep digunakakekanggo ngiringi upacara-upacara tradhisi sing wis dadi pranatan
karaton apadene pura. Nanging wis ora kaya biyen maneh. Yen saiki paling-paling
mung kanggo ngiring metune gunungan sekaten apadene ing upacara jumenengan lan
tingalan dalem sang nata.
Gamelan Carabalen sing ana Kasunan
lan Mangkunagaran kuwi beda banget cakrike. Yen ing Mangkunagaran luwih gedhe.
Saben gamelan rancakane digawemligi sing bisa dipikul kanggo ngiring yen ana
acara metu saka kadhaton apadene pura. Mula saka kuwi ing rancakane iki mesthi
ana wesine la nana slup-slupane kanggo nglebokake pring sing kanggo pikulan.
“Gamelan Carabalen iki senajan ora
pepak kaya gamelan sing umum nanging duweni kelungguhan mligi sing ora kalah
penting”, mangkono katrangane Ngabehi Wiromartono, sawijining abdi langen Praja
Mangkunagaran marang PS> Ngabehi Wiromartono utawa jeneng asline karan Mbah
gimin nambahaken Manawa Gamelan Carabalen iki larase sanajan pelog nanging rada
beda. Rada ngungkung lan rada gedhe.iki ana sambung rapete karo kawibawane sang
nata utawa kanjeng Gusti.
nalika
upacara Grebeg Mulud, Grebeg Pasa, aln Grebeg Besar gaemelan sing dipikul
kanggo ngiring metune gunungan. Anggone mikul nganti teka plataran Masjid
Agung. Semono uga nalika bali angadhaton gamelan iki tetep diunekake amarga ana
gunungan sing dikersakake bali menyang kadhaton saperlu dipurak para sentana
lan abdi dalem.
Ing jaman
biyen nalika pinuju ana tamu saka gupermen ngestreni jumenengan pranatane
gamelan Carabalen diunekake ngungkung dijumbuhkake urut-urutane lakune kangjeng
Tuan Residen apadene Kangjeng Tuan Gubernur, sakliyane gamelan Carabalen lan
kodhok ngorek sing mapan ana Kasunanan lan Mangkunagaran sejatine isih ana
maneh gamelan kanggo maleman ing Sriwedari. Gamelan iki mung diunekake mung
setaun sapisan suwene seminggu nalika Maleman Sriwedari wiwit malem 21 ing sasi
Pasa. Gamelan yasan Dalem Sinuhun Pakubuwana X iki wis ora pepak maneh.
Sebageyan wis murca ora karuwan dununge.
Gamelan
maleman iki statuse pancen ora jelas lan mung dipapanake ana gudhang dadi siji
karo barang-barang abrakan liyane. Gamelan iki cetha duweke kadhaton apa wis
mlebu ing inventaris pengelola Taman sriwedari. Mula nalika ilang ora ana sing
ngerti lan nganti saiki sajake isih tetp
kelangan lacak during bali menyang papane sekawit.
Faizal Rahmat (08205244001)
Faizal Rahmat (08205244001)
0 komentar:
Posting Komentar